HERODES Luc Cielen 1985 Geschreven ter gelegenheid van de viering 90 jaar parochiekerk in Sint-Mariaburg Ekeren/Brasschaat Driekoningenspel voor 5e en/of 6e klas.   Printvriendelijke versie Herodes op troon midden podium. Aan zijn voeten zit de dienaar. De dienaar doet het hele spel lang alle bewegingen en gebaren van Herodes na, maar in overdreven mate, zéér beweeglijk.  Herodes Keizer Augustus heeft mij gegeven   koning te zijn over Israël,    om in zijn naam   het bevel te voeren   over dit halsstarrige volk,    over dit Joodse land   dat ik zo veracht.    Hier in Jeruzalem   voel ik mij bedreigd   als door een donkere wolk.    Nooit zal dit volk dulden    dat ik, een vreemde,    hun koning ben.    Maar een nieuwe stad   heb ik ter ere van de keizer   gebouwd:    Caesarea heb ik haar genoemd   om 's keizers roem    in dit vervloekte land   te vestigen.    Daar schittert mijn paleis   met burchten voor 't garnizoen!   Vaarwel Jeruzalem!   Jij denkt de uitverkoren stad te zijn,    de standplaats van uw koningen.    Nee, Jeruzalem!   Ik ben uw koning,    de enige,    door Caesar uitgekozen,    en ik zal je verdelgen,    vernederen als geen ander.    Je zult mij dienen,    mijn rijkdom zul je vermeerderen,    en zelf zul je arm zijn!   Het stof zal door je straten waaien,    verzanden zal al wat je dierbaar is!     Dit dwaze volk   dat weigert   de keizer te aanbidden,    maar al zijn hoop stelt   op een onzichtbare god,    zal voelen hoe machtig Rome is!     Laat hen maar bidden   en wachten op de komst    van hun goddelijke koning!   Niemand anders zal over dit land regeren   dan IK!   Niemand zal mij de macht ontnemen.    richt zich tot de dienaar   Roep de honderdman!   tot de honderdman   Laat het garnizoen uitrukken!   Ik wil het volk   mijn macht laten zien.    Knielen zal ieder   die ik op mijn weg ontmoet,    mij koninklijke eer betuigen,    zoniet…   Je weet wat ik van je verwacht!     Herodes, dienaar en honderdman weg. Melchior komt op.  Melchior Een ster zie ik in de avondstond   die nimmer, nimmer stille staat,    doch ronddraait als de zon   en heen en weder gaat.   Dit moet vast beduiden   dat op de aarde hier beneden   de koning werd geboren   die door God ons werd gezonden,    zoals de schriften 't ons verkonden.      Ik zal opstaan   en tot hem gaan,    hem alle eer betuigen,    aanbidden als Gods zoon.      Maar welk offer zal ik hem brengen,   welk geschenk past bij zijn eer?      Het koninklijke goud komt hem toe.      Zie, de ster beweegt aan de hemel,    zij zal mij de weg tonen.    Melchior weg. Balthazar komt op.  Balthazar Wat vreemde dingen    verschijnen voor mijn oog …   Een ster,    nog helderder dan Venus' schijn …   Ik zie het beeld   van een Maagd met een kindje klein …   Wat zou dat toch beduiden?    Filigratia!   Filigratia komt op.  Filigratia Genadige koning!   Balthazar Spreek, trouwe dienaar,   en zeg mij in klare woorden:    wat beduidt die vreemde schijn,    die ster in hemelse oorden?    Filigratia kijkt naar de ster.  Filigratia Een vreemde ster is het   die stralend voor mijn ogen staat.    Maar duiden kan ik niet   de vreemde tocht die zij daar gaat.    Maar sta mij toe   bij de profeet te zoeken   en zien of hij 't gebeuren   weet te duiden in zijn boeken.    Filigratia kijkt in het boek.   Geschreven staat bij de profeet   dat deze heldere schijn   een teken is van hemels licht:   het kind zal uit de maagd geboren zijn   en 's werelds hoogste koning zijn.    Balthazar Zo neem het bevel over 't koninkrijk   en over al mijn onderdanen.    Nog vóór het nachtelijk duister wijkt,    wil ik gaan    en zoeken   het pasgeboren kind.    Het groeten   zoals 't een koning past.    Filigratia Uw bevel is wijs en goed,    ik handel naar uw woord.    Balthazar Welk geschenk zal ik geven,    waarmee kan ik dat kindje eren?      Wierook, met geuren   zoet als honing   is het geschenk   voor deze God en koning.    Balthazar en Filigratia weg. Kaspar komt op.  Kaspar Het vreemde licht dat ik zag vannacht,   het kwam zo vreemd   en onverwacht.    Het wentelde en keerde   om en om;    t ging heen en weer   en 't kwam weerom.    Het leek mij eerst een droomgezicht,   maar ik was klaar wakker   en ik zag het licht.    In geen dagen noch jaren,    ja nooit voordien,   heb ik zo'n schitterend licht gezien.      Daarom wil ik opstaan,    nu terstond,    en gaan zoeken.    Over de hele wereld wil ik gaan   en het vragen aan rijk en arm   naar wat dit licht beduiden mag.      Maar wat,    als ik het heb gevonden,    dat licht,    door God gezonden,    zal ik geven   als present?      Myrrhe is onder 't hemels firmament,   het beste kruid aan God bekend.      Dus blijf ik hier niet langer staan,    maar wil met het licht   van de sterre gaan.      Kaspar weg. Even later komen de drie koningen op, elk van een andere kant van het podium.  Balthazar In de verte zie ik een vreemde stoet,    zij nadert snel,    en komt ons weldra tegen.    Melchior Gegroet, vreemdeling,    zeg ons waarheen jij gaat,    en waar vandaan jij bent gekomen.    Kaspar Eerbiedig wil ik jullie beiden groeten.    Gekomen ben ik uit Shaba,   Kaspar is mijn naam.    Koning ben ik in het land   dat ik nu heb verlaten.    Zwervend ben ik in Gods hand,    die leidt mij langs de straten.    Zijn ster zag ik aan 't hemels firmament.    Nu zoek ik,    naar wat geschiedt,    voor mij, zo onbekend.    Balthazar Zo kom in vreugde met ons mede,    ga gastvrij mee op onze tocht.    Ook wij zijn dwalend in Gods vrede   zoekend naar wat jij ook zocht.      De drie koningen weg. Herodes en dienaar weer op zoals bij aanvang.  Herodes Hoe zalig is't    de macht te proeven   die mij geschonken werd.    Ach, kon ik zo maar eeuwig leven,    ik zou er mijn ziel voor willen geven!   Hoe heerlijk zal het zijn   wanneer ik eenmaal   in Caesarea zal heersen.    Dan pas zal ik waarlijk koning zijn   en ieder zal mij vrezen.    Hier in dit vervloekte Jeruzalem   word ik gehaat.    Men weigert voor mij te knielen.    Het volk veracht me   omdat ik een vreemde ben,    geen man uit Juda's stam.    Honderdman komt op.   Ik hoop dat je je plichten hebt gedaan.    Honderdman Heer koning,    mijn soldaten hebben uw opdracht   trouw volbracht.    En ieder die het weigerde   voor u te knielen   heeft dit met zijn leven bekocht.    Velen liggen nu in ijzers vastgeklonken   en zullen het zich berouwen   u de verschuldigde eerbied    te hebben onthouden.    Herodes De dwazen!   Zijn hun goederen aangeslagen?    Honderdman Zoals u hebt bevolen, heer,   werden hun huizen verzegeld,    en al hun bezittingen   zullen de keizer,   en u,    heer koning,    toekomen.    Herodes Jij bent een trouwe  dienaar,    en zult daarvoor   beloond worden.    Honderdman Heb dank, heer koning.    Herodes  Ga weg! Honderdman weg. Drie koningen komen op en kloppen aan.    Herodes Ga zien wie er is!     Dienaar naar de drie koningen en terug naar Herodes.  Dienaar Heer koning,    drie koningen met groot gevolg   staan voor de poort   en vragen u te spreken.   Maar …   één van hen …   is zwart als roet.    Herodes Vraag naar hun naam   en vanwaar zij zijn gekomen.    En ook …   wat zij bij mij komen zoeken.    Dienaar naar de drie koningen Dienaar Mijn heer en meester,    koning Herodes,   laat u groeten    en vraagt uw naam   en vanwaar u gekomen bent.    En ook …   wat u bij hem komt zoeken.    Dienaar bij Melchior. Melchior Breng ook uw koning Herodes   onze groet.    Mijn naam is Melchior.    Uit het oosten   ben ik gekomen   om de nieuwgeboren koning   der Joden   te begroeten.    Dienaar terug bij Herodes. Dienaar Genadige koning,    Melchior is zijn naam.    Uit het oosten    is hij gekomen   om de nieuwgeboren koning   der Joden   te begroeten.    Dienaar bij Balthazar Balthazar Mijn naam is Balthazar.   Ik ben gekomen uit Egypteland   en zoek de nieuwgeboren    koning der Joden.    Dienaar bij Herodes Dienaar Genadige koning,    Balthazar is zijn naam.   Hij is gekomen uit Egypteland   en zoekt de nieuwgeboren   koning der Joden.    Dienaar bij Kaspar. Kaspar Gekomen ben ik uit Shaba,   Kaspar is mijn naam.    Ook ik wil   de nieuwgeboren   koning der Joden groeten.    Dienaar bij Herodes Dienaar Gekomen is hij uit Shaba,    Kaspar is zijn naam.    Ook hij wil   de nieuwgeboren   koning der Joden groeten.    Herodes springt op.  Herodes Een nieuwgeboren koning der Joden?    Geen andere koning is hier,    dan ik alleen.    Hoe kan het bestaan   dat ik hiervan niets weet?      Herodes zet zich weer neer. Dienaar nodigt de drie koningen uit om binnen te komen.    Maar laat ik hen ontvangen   en zien wat ik kan doen.    Herodes groet de drie koningen.    Wees welkom in mijn woning,   en spreekt vrijuit:    Jullie zoeken een nieuwgeboren koning?    Balthazar Ieder van ons heeft gezien   dat een wonderlijke ster verscheen   die ons verkondigde    dat Gods zoon geboren werd,    die koning zal zijn over de hele aarde.    Wij volgden steeds haar klare schijn   tot zij boven Jeruzalem verdween.    Daarom komen wij naar u   om ons te wijzen   waar wij het kind met zijn moeder   kunnen vinden.    Wij willen hem aanbidden   en hem koninklijke eer bewijzen.    Herodes Ik mocht tot op heden   geen bericht ontvangen   dat hier een koning   geboren zou zijn.    Kaspar Toch staat er geschreven    dat Juda's stam,   boven alle andere verheven,   de goddelijke koning ontvangen zal.    Herodes Keizer Augustus heeft mij   tot koning aangesteld.    Maar ik word oud   en zal wel spoedig sterven.    Het zal mij een vreugde zijn   in mijn oude dag   de nieuwe koning te mogen begroeten.      Maar ik weet noch de plaats   noch de tijd    waarop hij geboren zou zijn.    Weest daarom mijn gasten   tot ik het antwoord   op uw vragen heb gevonden.    Herodes tegen de dienaar.    Haal de schriftgeleerden!     Dienaar rent weg, komt terug met de schriftgeleerden die van vrees bevend bij Herodes staan, elkaar voortdurend vastgrijpend en stamelend.  Schriftgeleerden Genadige koning.   Herodes Een nieuwe koning   zou geboren zijn.    Van goddelijke afkomst   zou hij zijn.    Jullie hebben mij daarover niets gezegd,    of hebben jullie dat soms   voor mij verzwegen?    Schriftgeleerde 1 Nee, heer koning,    dat zouden wij nooit wagen.    Schriftgeleerde 2 Wij wisten niet    dat de tijd reeds gekomen was.    Schriftgeleerde 3 Maar als u dat wil   zullen wij de schriften raadplegen.    Herodes Dat wil ik van jullie horen!   Schriftgeleerde 1 Bij de profeet Jesaja …   Schriftgeleerde 2 Ja, bij de profeet ..;   Schriftgeleerde 3 Jesaja!   Schriftgeleerde 1 Staat geschreven:   De schriftgeleerden spreken door elkaar.  Schriftgeleerden En jij, Bethlehem   in het land van Juda,   zijt geenszins de geringste   onder de vorstensteden van Juda.    Want uit jou    zal de leidsman voortkomen   die mijn volk Israël   hoeden zal.    Herodes Is Bethlehem de stad   waar volgens de profeet   geboren werd   de nieuwe koning?    Schriftgeleerden Zo zegt het de profeet,    genadige heer koning!   Herodes Genoeg! Dwazen!   Verdwijn!   … Schriftgeleerden weg.    In Bethlehem is hij geboren.    … Herodes loopt heen en weer   Wat moet ik doen.    Zal zo mijn macht ten onder gaan?    …   Nee, …   geen andere weg zie ik voor me staan.    …   Zo duivels kan geen demon het bedenken   dan satan alleen.    Mijn ziel zal ik hem geven,   mijn hele leven nog daarbij.    …   Als zij het kind hebben gevonden   zal ook ik    naar de nieuwe koning gaan   en hem aanbidden.    Herodes laat de koningen weer binnenkomen.    In Bethlehem is hij geboren,   in een stal zullen jullie hem vinden.      Als jullie hem gevonden hebben,    komt dan terug naar mij,    zodat ook ik   hem kan aanbidden.    … Drie koningen vertrekken.    Maar 't geschenk dat ik zal geven?    … Duivel komt op, fluistert in het oor van Herodes.    De DOOD!   Dat zweer ik bij mijn eigen leven.      Herodes en dienaar weg. De drie koningen komen bij de stal. Knielen en geven hun geschenken.  Melchior Uit de hemel   bent u neergedaald.    U wijst de weg   aan wie verdwaalt.    Verlos ons uit onwetendheid   u,    die koning bent in eeuwigheid.      Het edele goud   heb ik voor u meegebracht,    opdat uw kroon   mag stralen in de nacht.    Balthazar U hebt uw hemeltroon verlaten   en ligt hier in een arme stal   om ons mensen te tonen   dat God in ons moet wonen.      Wierook is de gave van het hart   dat vervuld was van zo'n grote smart,    maar dat van vreugde   niet is in te tomen   nu u op aarde    bent gekomen.    Kaspar Het zalvend myrrhekruid   leg ik zegenend in uw hand   opdat uw goddelijk wezen   alle mensen zal genezen   en hen allen voeren zal   naar uw hoge hemelzaal.    Balthazar Laat ons rusten   nu de sterren   hoog aan de hemel staan.   Wij zullen dan morgen   Herodes het nieuws bezorgen.      De drie koningen knielen neer vooraan. De engel verschijnt achter hen.  Engel Uit de hoge hemel   daal ik neer   en bid u:    keer niet weer   naar Jeruzalem,    maar luister   naar mijn woorden:    Herodes wil   het kind vermoorden.      Zo wil   langs vreemde wegen   naar uw landen    wederkeren.    Op u rust nu Gods zegen,    hij behoedt u    op al uw wegen   en zal   u van de boze weren.     Engel weg. De drie koningen ontwaken en vertrekken. Herodes en dienaar op.  Herodes Veel te lang reeds   wacht ik hier.    Geen nieuws over de nieuwe koning   werd mij bekend.    Ook over de koningen uit het oosten   werd niets meer vernomen.    Niemand kent de plaats   die zij hebben bezocht,    noch de weg   die zij zijn gegaan.    Maar zo kan ik   niet langer wachten.    Door onrust    word ik steeds gekweld.    Zal mijn troon   nu toch gaan wankelen?    Is het met mijn macht gedaan?    Nee!   Tegen de dienaar.    Roep de honderdman!   Dienaar komt terug met de honderdman.    Jij, trouwe dienaar,    luister:   Verzamel al je soldaten   en trek ijlings op   naar Bethlehem!   Doorzoek de huizen,   ook elke stal.   Dood elk kind    dat je daar vinden zal.    Geen één   die jonger is dan drie jaar   zul je in het leven laten.    Geen man noch vrouw   mag de stad verlaten,    geen enkel kind   mag je laten lopen   of je zult het zelf   met de dood bekopen.    Ga heen,   vervul je plicht!   … Honderdman weg.    Zal Bethlehem juichen om zijn koning?    Gehuil zal er zijn   en diepe smart.    Géén is er    die Herodes    kan weerstaan.      Herodes zit eerst nog fier rechtop, maar zakt tijdens de toespraak (lied) van Maria steeds meer in elkaar. Ook de dienaar zakt steeds dieper ineen.  Maria Herodes!   Herodes!   Jij wrede tiran!   Hoe wil jij   Gods wil weerstaan?     Herodes!   Herodes!   Onschuldige kinderen   heb jij vermoord!   Hoe doof ben jij gebleven   voor Gods woord.      Herodes!   Herodes!   Hoe droevig zal je toekomst zijn,   getekend door de hellepijn.      Maar 't goddelijk kind   is nu geboren op aard.    De verlosser zal hij zijn   voor alle mensen,    groot en klein.    En ik zal bij hem zijn    in eeuwigheid   tot allen    in zijn naam   geheiligd zijn.          Zie het programma van de opvoering ter gelegenheid van de viering in de kerk van Mariaburg op 20 december 1985.