https://cielen.eu/home/pedagogie-in-de-pers.html
Hoe een ‘krapuulschool’ een
‘eliteschool’ werd
De reden dat het onderwijs
achteruitgaat, is op geen enkele checklist van de inspectie terug te vinden. We
weten in Vlaanderen weinig tot niets over de kwaliteit van onze scholen, kaart
Wim Coenen aan.
WIM COENEN
Wie? Leerkracht Nederlands voor
anderstaligen, Engels en Deens.
Wat? Scholen
die kiezen voor een consequent en menselijk reglement boeken leerwinst, scholen
die zweren bij nutteloze checklists, niet.
Mijn oudere broers werden om
ideologische redenen naar een krakkemikkige ‘staatsschool’ gestuurd. Toen ik
aan diezelfde school afstudeerde, was ze al verveld van een moeilijke
middenschool tot een degelijk atheneum. Intussen is de ‘krapuulschool’ (dixit de katholieke goegemeente van het dorp) van weleer de
‘eliteschool’ van de regio geworden. De drie concurrerende katholieke scholen
moesten jaren geleden noodgedwongen fuseren, omdat ze te weinig leerlingen
hadden.
Dit verhaal sluit aan bij het
opiniestuk van de psycholoog Wouter Duyck, die vindt dat leren opnieuw
centraal moet staan in het onderwijs (DS 7 september). Eind jaren 80
besliste de toenmalige directeur van mijn middenschool om in te zetten op het
gelijkheidsbeginsel op een manier die in het gemeenschapsonderwijs niet vaak en
in het katholieke onderwijs haast nooit werd toegepast: een streng, maar
rechtvaardig en menselijk schoolreglement en een schoolteam dat erin geloofde.
Gelijke straffen voor gelijke
inbreuken, of het nu om een leerling uit 4 bso
houtbewerking of 4 aso Latijn ging. Dat klinkt logisch, maar dat was en is het
niet: in 1989 kreeg een houtbewerker met een vlindermes op zak dezelfde straf
als een latinist met een vlindermes en was de discussie over het ‘waarom’ geen
issue. Iedere zestienjarige en iedere ouder begrepen toen dat het fout was om
een wapen te dragen. Er hoefde dus geen uitgebreid rondje langs het CLB en de
zorgcoördinatie te volgen: een dag schorsing (mét bijbehorende schooltaken) was
het gevolg, de recidive was minimaal.
In mijn school was er ook een voor
die tijd heel progressief en menselijk beleid rond pesten: geen straffen, maar
een gesprek met de klastitularis en een goede manier om de groep erbij te
betrekken en, opnieuw, geen rondjes bij zorgbegeleiders en het CLB. De kracht
van dat beleid? Korte lijntjes, geen wachtlijsten voor psychosociale
ondersteuning, maar doortastendheid en betrokkenheid van de leerkrachten. Die
waren niet bezig met leerlingen in hokjes te stoppen en op volgfiches te
zetten, en snapten dat een slachtoffer van pesten ook weleens een irritante pester durfde te zijn en dat de stoere metaalbewerker met
de grote mond ook weleens een traantje durfde te laten vanwege zijn fragiele
thuissituatie. Niets menselijks is leerlingen vreemd. Het zijn niet allemaal óf
monsters óf frêle madeliefjes.
De school veranderde in een paar jaar
tijd van probleemschool tot modelatheneum en dat dankzij een schoolreglement
dat consequent werd toegepast. Oorbellen bij jongens? Moesten uit aan de
schoolpoort. Lang haar bij jongens? Moest in een staart worden gebonden. Het
gevolg was dat een paar stoere jongens die zich weigerden aan te passen,
vertrokken naar een katholieke school een paar kilometer verderop. Plots begon
de sfeer op school te veranderen: de leerkrachten werden niet strenger, de
leerlingen werden niet braver, maar de duidelijkheid van een krachtig en
consequent nageleefd reglement bracht mentale rust. In de tijd van mijn broers
kon je de leerlingen die hoger onderwijs aanvatten nog op één hand tellen, maar
toen werd het de regel. Waren wij slimmer geworden? Nee, maar door het
heldere schoolreglement verschoof de focus van de school naar leren. Was
dat niet de essentie?
Anno 2019 doet de school
het uitstekend en is ze bijna drie keer zo groot als toen ik er schoolliep. Het
strenge reglement is er nog steeds. Maar juist dat was een van de belangrijkste
negatieve opmerkingen van de inspecteurs bij de laatste doorlichting.
Historisch inzicht of meetbare resultaten doen er blijkbaar niet toe voor de
Vlaamse schoolinspectie. Na de koepels (overmatige administratie) en de
overheid (overmatig gedetailleerde eindtermen) een derde niveau dat op de schop
mag.
Die ene rotte appel
De reden voor de structurele
achteruitgang van ons onderwijs is op geen enkele checklist van geen enkele
doorlichting terug te vinden. Wie legt me dit uit volgens de regels van de
logica: als een handvol doorgelichte vakken voldoet, is een school schitterend
bezig. Zo niet, moet ze een verbetertraject opzetten. Dus ook als (zoals
doorgaans het geval is) minder dan 1 procent van de totale lesinhouden tegen
het licht wordt gehouden, is die staal 100 procent representatief voor de
school in kwestie. Jammer voor de directeur die zich moet verantwoorden voor
die ene rotte appel die werd doorgelicht en fijn voor de fiere directeur van
wie toevallig de topleerkracht werd doorgelicht. Volgens welke
wetenschappelijke methode houdt dat steek? Meten is weten, maar willekeur meten
is nutteloos en duur.
We weten in Vlaanderen
weinig tot niets over de kwaliteit van onze scholen. Is er echt een
doorlichting nodig om mij te vertellen dat school X dringend haar gevaarlijk
gladde cafetariavloer moet aanpakken? Ben ik als ouder geholpen als ik weet dat
één leerkracht economie in één welbepaalde school de leerdoelen benadert, maar
niet haalt? Dat zegt niets over de uiteindelijke kansen van de leerlingen in
kwestie. In wat voor gebureaucratiseerd Vlaanderen zijn we eigenlijk beland?
Een land van leeuwenvlaggen, waterzooi en checklists.
Directeurs met een sterke visie en
een goed team zijn in staat om de kwaliteit te waarborgen. En een centraal examen om het allemaal
mooi te beoordelen? Daarvan zal niemand op mijn oude school wakker liggen.
Leren is haar corebusiness, daar kan geen enkele afvinklijst tegenop.
-------------------------------------------------------------------------
NAWOORD LC
Het ligt niet zo zeer aan het
schoolreglement dat de school erop vooruitgegaan is, maar aan het consequent
handelen én aan het feit dat de nadruk kwam te liggen op datgene waarvoor de
school in de eerste plaats dient, namelijk LEREN. Maar leren is niet het enige
dat op school gebeurt. de school is ook deel van de maatschappij en kan dan ook
niet anders dan aandacht besteden aan al wat het samenleven mogelijk moet
maken. Hier is het schoolreglement de basis daarvoor, maar het kan ook anders
door iedere medewerker te wijzen op zijn verantwoordelijkheid als mens, als
volwassene en daarnaar te handelen.
------------------------------------------------------------------------