Schoolboeken niet altijd wetenschappelijk onderbouwd

Cathy Galle en Ann Van Den Broek.

De Morgen maandag 8 april 2019

 

Schoolboeken worden niet altijd op een wetenschappelijke manier opgebouwd. En dus moet dringend meer onderzoek gebeuren naar de kwaliteit van die boeken. Dat concludeert professor emeritus Jan Van Damme (KU Leuven) in een nieuwe studie.

 

Vorige week bleek uit een peilingsproef nog maar eens dat het aantal Vlaamse elfjarigen die de eindtermen halen voor begrijpend lezen, daalt. De onderzoekers gaven toen zelf aan dat er een verband kon zijn met het handboek dat in de klas gebruikt wordt.

 

Jan Van Damme, vooraanstaand onderzoeker op vlak van effectiviteit van onderwijs, bekeek in een nieuwe studie de effecten van het handboek op de kennis van onder meer begrijpend lezen, een lesonderdeel dat de voorbije maanden in de aandacht stond. Die studie verscheen in de publicatie Over schoolboeken en leermiddelen. Sleutels voor onderwijskwaliteit? van Luc De Man en Marc Van den Brande.

 

Zijn conclusie? Er moet dringend onderzoek komen naar de kwaliteit van schoolboeken. In Nederland, dat nochtans een pak beter scoort op vlak van begrijpend lezen, is wel al een dergelijke studie uitgevoerd. “De conclusie was daar dat bijna alle bestaande handboeken Nederlands in de prullenmand mogen”, stelt Van Damme.

 

Ze leren kinderen wel leesstrategieën aan, maar leren hen niet zelf strategisch te denken. In Nederland kwam een expertisecentrum, bemand door onderzoekers die betaald worden door de overheid, met een eigen handboek. Van Damme: “Er lopen in Nederland ook meerdere projecten voor schoolverbetering op het gebied van leren lezen. Daaraan werken honderden Nederlandse scholen en ook een tiental Vlaamse scholen mee. Kort gezegd komt de methode hier op neer: je bouwt eerst kennis op, door leerlingen meerdere teksten te laten lezen over eenzelfde thema. Zo leren ze woordenschat en leren ze ook inhoudelijk bij. Daarna kan je hen moeilijke teksten over dat thema voorleggen.”

 

Het wegtrekken van schoolboeken bij de commerciële uitgeverijen en experten wetenschappelijk onderbouwde cursussen laten maken, daar kunnen we in Vlaanderen enkel maar van dromen, meent professor Van Damme. Nu worden handboeken vooral gemaakt door auteurs in dienst van de uitgeverijen. Veelal zijn dat mensen uit het werkveld of medewerkers van de koepels. “Je kan het uitgeverijen niet kwalijk nemen dat ze winst willen maken. Maar of die handboeken ook wetenschappelijk onderbouwd zijn, wordt meestal niet onderzocht.”

 

Ook wiskunde

Uit de analyse van professor Van Damme blijkt ook dat er veel verschil is in handboeken wiskunde. Zo scoorden leerlingen die in 2009 werkten met het handboek Eurobasis van uitgeverij Die Keure beter voor cijferen dan leerlingen die met bijvoorbeeld Zo gezegd, zo gerekend van Uitgeverij Wolters Plantyn werkten. Die laatste scoorde dan weer beter voor het berekenen van omtrek, oppervlakte en inhoud.

 

Het probleem is vooral dat leerkrachten daar nu totaal geen zicht op hebben.  “Nochtans wordt in de officiële onderzoeken wel gekeken naar het effect van de handboeken op de prestaties van de leerlingen, maar die resultaten worden niet openbaar gemaakt.”

 

Minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) laat weten dat bij volgende peilingen openbaar gemaakt moet worden welke boeken goede resultaten opleveren en welke slechte.