https://www.cielen.eu

IETS VAN BUITEN LEREN HEEFT ECHT NOG ZIN Luc Cielen

INTERVIEW PHILIP BRINCKMAN HOOFD EXPERTENGROEP KWALITEIT VLAAMS ONDERWIJS

De Standaard 28 mei 2020

‘Iets vanbuiten leren heeft echt nog zin’

Hij moest het onderwijs weer top maken, maar de coronacrisis zet die opdracht in een heel ander perspectief. ‘Een aantal leerlingen loopt een achterstand op die niet makkelijk is in te halen.’

SIMON GRYMONPREZ

‘Geef goed en boeiend les via directe instructie en vergeet de rest.’

TURNHOUT

Ignatius van Loyola, de stichter van de jezuïetenorde, overschouwt de inkomhal van het Sint-Jozefcollege in Turnhout. Met veel plezier wil Philip Brinckman (58), directielid van het college, naast de heilige poseren. ‘De coronacrisis treft de kern van het jezuïetenonderwijs: het vormende, persoonlijke gesprek en de diepere studie’, zegt Brinckman meteen. ‘Beide zijn heel moeilijk in deze periode.’

Brinckman was vandaag normaal gezien niet bezig met risicoanalyses, veiligheidsplannen of afstandsleren. Begin maart stelde minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) de directeur uit Turnhout aan als hoofd van een expertengroep die zich moet buigen over de kwaliteit van het Vlaamse onderwijs. De laatste Pisa-resultaten toonden nogmaals aan dat onder meer de leesvaardigheid van de Vlaamse vijftienjarigen daalt. De paasvakantie moest het startschot betekenen voor de werkzaamheden van de expertengroep, die bestaat uit zeven academici en zeven leerkrachten.

Na zijn aanstelling meed Brinckman grote contacten met de media. Dat het niet over het ‘systeem-Brinckman’ mocht gaan, zei hij, en dat het niet de bedoeling is dat de pedagogiek van het Sint-Jozefcollege een blauwdruk wordt voor alle Vlaamse scholen. Geen commissie-Brinckman dus, wel een commissie Toekomst Onderwijs. ‘Dat is geen valse bescheidenheid’, zegt hij. ‘Het kán gewoon niet over Brinckman gaan.’

Nu de coronacrisis het Vlaamse onderwijs in goed twee maanden compleet op zijn kop zette, kan een interview wel. Maar dan vooral over de gevolgen van deze crisis voor het onderwijs.

Stoïcijnen

Brinckman stond vorige week vrijdag zelf voor de klas. Een leerkracht was ziek, hij sprong bij. Een ideaal moment om de ‘temperatuur van de zesdejaars te meten’. ‘Door corona hebben we al snel het gevoel dat we maar een speelbal zijn,’ zegt Brinckman. ‘We dreigen er futloos van te worden. De stoïcijnen zeggen: je hebt geen kracht op de buitenkant, wel op de binnenkant. Je moet je geen zorgen maken over iets waar je geen invloed op hebt. Ik wilde mijn leerlingen duidelijk maken: je moet je geen speelbal voelen, je eigen kracht zit vanbinnen.’

Wat halen leerlingen uit deze coronacrisis?

‘Ik denk dat ze beseffen hoe belangrijk het is om op school te zijn. Niet alleen voor de leraar, maar ook voor elkaar. Dat afstandsleren … (zucht). Afstandsleren is zoals een kruk: als het nodig is, gebruik ze dan. Maar loop niet heel je leven met een kruk rond. Sta me toe om nogmaals naar Ignatius te verwijzen: het persoonlijke gesprek van aangezicht tot aangezicht is zo belangrijk.’

Wat leert het Vlaamse onderwijs uit deze ervaring?

‘Het is een open deur, maar veel leraren hebben hard gewerkt om leerlingen bij de les te houden. Maar we hebben ook geleerd dat dat niet simpel was. De structuur en regelmaat van een school zijn cruciaal. Het contact tussen leerlingen en leerkracht ook, daar ben ik nog eens aan herinnerd.’

Twee maanden geleden moest u het onderwijs opnieuw top maken. Nu is het vooral zaak om de schade te beperken en schooluitval te vermijden.

‘Klopt. De context is veranderd en het wordt er niet makkelijker op. We zullen deze crisis zeker moeten meenemen in ons verhaal. Voor heel wat leerlingen is dit een enorm verlies. Een aantal loopt een achterstand op die niet zo makkelijk in te halen zal zijn.’

Is het niet raar om nu te focussen op kwaliteit terwijl we de brand nog volop moeten blussen?

‘Het één helpt het ander vooruit. Waar hebben wij en de scholen nu nood aan? Goed onderwijs, toch?’

En wat goed onderwijs is, daar heeft Brinckman wel ideeën over. Als hoofd van een jezuïetencollege heeft hij een uitgesproken profiel. Brinckman start niet met een wit blad: zijn scherpe opiniestukjes in de zakenkrant De Tijd de afgelopen jaren verraden een uitgesproken visie op pedagogiek en onderwijs.

Ideologische twisten

Met de expertengroep wil hij het koste wat het wil boven de ‘ideologische twisten’ binnen het onderwijs uitstijgen. ‘Die ideologische tegenstelling is er niet langer een tussen progressieven en katholieken, maar tussen de zogenaamde progressieven en conservatieven’, vindt Brinckman. ‘Als je zo veel mogelijk kansen voor zo veel mogelijk kinderen wilt creëren, moet dat met degelijk kennisonderwijs zijn. Wat is daar conservatief aan?’

‘Vroeger nam de leerkracht het voortouw in het leerproces. Dat is al twintig jaar aan het afkalven. De reden dat men mij graag in de conservatieve hoek duwt, is omdat ik geen aanhanger ben van het pedagogisch constructivisme. Die strekking zegt dat kinderen zelf hun kennis en vaardigheden moeten samensprokkelen en dat de leraar daarbij niet sturend mag zijn. Maar kwetsbare leerlingen zijn daar de dupe van. Zij beschikken over te weinig voorkennis of puzzelstukken.’

‘Daarbovenop belanden te veel maatschappelijke problemen op het onderwijsbordje. Het unieke aspect van de school – grondige kennis en inzicht doorgeven – komt daardoor in de verdrukking.’

Waarom?

‘In plaats van kennis door te geven, moeten we ons steeds meer met andere dingen bezighouden. Neem nu verkeerseducatie. Dat is niet onbelangrijk, begrijp me niet verkeerd. En ik wil niet hoogdravend zijn, maar verkeerseducatie, voeding, hygiëne … Dat gaat ten koste van het diepere inzicht dat we voorheen konden bieden. Geen inzicht zonder kennis. Onderwijs is geen bezigheidstherapie.’

‘Jammer genoeg moeten we dikwijls jonge, pas afgestudeerde leerkrachten op het hart drukken zich niet te verliezen in allerlei “zelfactiverende werkvormen”. Het eerste wat wij hier zeggen tegen een nieuwe leerkracht die uit de lerarenopleiding komt, is: geef goed en boeiend les via directe instructie en vergeet de rest.’

Ziet u verschil tussen iemand die nu afstudeert en dertig jaar geleden?

‘Jongeren zijn onrustiger geworden doordat we hen overladen met van alles en nog wat. Nogmaals, de grootste dupe daarvan zijn de sociaal kwetsbare kinderen. Als je aan sociale emancipatie wilt doen, is de school een unieke plaats. Daarom mogen we op kennis niet bezuinigen. Als men zegt dat de sociale kloof in het Vlaamse onderwijs groter wordt, dan is dat omdat er te weinig basiskennis wordt meegegeven: het automatiseren van kennis – wat we vroeger van buiten leren noemden – heeft echt nog zin. En je kunt daar het best zo vroeg mogelijk mee beginnen.’

Wat wil u bereiken met de expertengroep?

‘We zullen adviezen formuleren. Door experts en leerkrachten te selecteren uit een breed spectrum hoop ik duidelijk te maken dat ons werkstuk geen ideologisch manifest is. Ik hoop dat leerkrachten de methoden uittesten en in het klaslokaal vaststellen dat ze werken.’

https://www.cielen.eu